KATHOLIEKE KATECHISMUS

door HFH Reuvers



MENSEN HEBBEN EEN VRIJE WIL

Mensen denken soms dat ze helemaal geen vrije wil hebben, maar dat hun gedachten louter associaties zijn. Dan is hun levensloop gedetermineerd door hun voorgeschiedenis en hun constitutie, en door de omstandigheden.
Maar een mens kan op elk moment kiezen om een bepaalde gedachte die hem overvalt wel of niet te willen toelaten. Dan is het alsof er een engeltje op zijn rechterschouder zit die hem de goede keuze influistert, en een duiveltje op de linkerschouder die hem de verkeerde keuze influistert. Dit houdt verband met zijn geweten: een mens die zijn leeftijd des onderscheids heeft bereikt, weet, diep in zijn hart, welke keuze de goede is, althans wanneer het er op aan komt. Het gaat hierbij vooral om de goede bedoeling.
Nu kan dit geweten door de lawaaiige propaganda van het kwaad in de wereld verduisterd zijn, terwijl een stille houding van gebed en luisteren naar God het geweten vormt en voorlicht.
Indien zijn geweten verduisterd is, zijn toestand bijna ondraaglijk, of zijn lichaam verslaafd, vermindert dit de directe verantwoordelijkheid van een mens voor zijn daden en gedachten. Maar hij heeft altijd de verantwoordelijkheid om zijn leven te ordenen. Daarom heeft de Kerk bijvoorbeeld ook de zondagsplicht ingesteld: de dag des Heren is bestemd voor de bezinning, de dankzegging en het luisteren. Dan neemt een mens de tijd om voor zichzelf goede voornemens te maken, en een schema om zich er aan te houden.
Het devies is steeds: Bid en werk ! Wanneer men (op doordeweekse dagen) steeds werkt, maar nooit gehaast is, krijgt het kwaad geen kans.

De vrije wil is juist wat de waardigheid van de mens uitmaakt. God biedt elke mens de keuze Zijn aanbod van Liefde wel of niet te aanvaarden. Ik geloof dan ook niet dat Hij een mens van te voren bestemt voor de hel of voor de hemel, zoals de strenge calvinisten menen. Hij zou wel van te voren kunnen weten of de mens die Hij schept Zijn liefde wil beantwoorden of niet, maar Hij verkiest diens vrije antwoord af te wachten. Het is wel waar dat een mens niets vermag zonder Gods genade, maar deze genade verleent Hij aan elke mens in voldoende mate. Het gaat ten diepste om het vertrouwen dat de mens in God stelt.


katechismus


HOME