klik hier om naar mijn hoofdpagina te gaan

   RELIGIEUZE LEGENDEN IN MAASTRICHT

   Boodschap uit de hemel

   In een kapelletje naast de Sint-Mathiaskerk te Maastricht staat een wonderschoon Mariabeeld. Het stelt de Vierge des Pauvres voor. Deze Maagd der Armen is, naar men zegt, in 1933 te Banneux in de Luikse Ardennen verschenen aan de elfjarige Mariette Beco. Het kind was nuchter en praktisch van aard, maar ging die winter meer dan eens naar buiten in de snijdende kou om haar verschijning te zien. Maria geleidde haar naar een bron met geneeskrachtig water. Die bron is Jezus: oorsprong en doel van al wat geschapen is.
In hetzelfde kapelletje hangt een pamflet dat oproept deel te nemen aan de jaarlijkse voettocht naar Banneux op kerstavond. De tocht is zeer de moeite waard. Je klimt langs de heuvels naar boven in de richting van de ondergaande zon, zoals eens de Drie Koningen de Ster volgden op weg naar Bethlehem. De pelgrims komen van heinde en ver samen voor de hoogmis op de plaats der verschijningen. Na afloop gaan ze met bussen terug naar huis, en word je verblind door het licht van de koplampen.
Hoe geloofwaardig zijn de verschijningen? Er is een katholiek dogma dat Maria met lichaam en ziel in de hemel is opgenomen. Wellicht is zij aan ons verschenen met haar verheerlijkt lichaam. Na zestien jaar nauwkeurig onderzoek van de feiten heeft Rome besloten dat de verschijningen aan Mariette inderdaad geloofwaardig zijn.

zienster van Banneux

   De Sterre der Zee

   Sinds bijbelse tijden hebben de mensen er op vertrouwd dat, waar Maria verschijnt, zij ons naar Jezus wil geleiden. Dit vertrouwen spreekt ook uit de idee van de Ster die de zeelieden naar de veilige haven geleidt: "Bedreigen ons noodweer en storm op ons baan, is 't scheepj' onzer ziel in gevaar te vergaan, bedaar o Maria de storm op uw bee, stort hoop ons in 't harte, o Sterre der Zee."
Het beroemdste beeld van de Sterre der Zee staat in een kapel naast de Maastrichtse Onzelievevrouwekerk. De middeleeuwse beeldhouwer heeft het genadebeeld de vorm gegeven die past bij haar positie als machtige voorspreekster bij God: "Koningin des Hemels, Moeder van Barmhartigheid - ons Leven, onze Vreugde, onze Hoop, wees gegroet. Tot u roepen wij, ballingen, kinderen van Eva; tot u smeken wij, zuchtend en wenend, in dit dal van tranen."
Een edelman heeft dit beeld geschonken aan de Maastrichtse minderbroeders bij zijn intrede in hun klooster. Sindsdien zijn er tal van gebeden verhoord, en werd het beeld in processie door de stad gedragen. Na de inname van Maastricht door de Hollanders, in 1632, werd een processieverbod van kracht. De Minderbroeders werden verbannen, maar keerden in 1700 terug. Inmiddels wist men de route van de processie niet meer. Men verhaalt dat het beeld toen zelf aan een vrome vrouw de weg toonde, en dat de sneeuw op haar mantel sporen van de ommegang achterliet. Deze bidweg wordt nu nog altijd gelopen over de straten die Maria zelf heeft aangegeven, elke zaterdag na de avondmis.

Sterre der Zee

   De legende van Sint Servaas

   Een plechtige hymne bezingt Sint Servatius als stichter van het heil in ons gewest. Deze Armeniër werd door een engel op de Tongerse bisschopszetel geplaatst. Tijdens het concilie van Sardica legde hij het zwijgen op aan de ketters die bestreden dat Jezus in wezen één is met God. Te Rome kreeg hij van Sint Petrus een zilveren sleutel van de hemel. Vlak voor zijn dood verplaatste hij de relieken van zijn Tongerse voorgangers naar Maastricht, om ze te beschermen tegen de Hunnen.
Zo werd Sint Servatius de eerste bisschop van Maastricht. Hij deed er te Biesland een wonderbare bron ontspringen, als een bron van christelijk leven. Een van zijn opvolgers bouwde op zijn graf een kerk, die zou uitgroeien tot de huidige basiliek. De Duitse keizers van het Heilige Roomse Rijk kwamen er hulde brengen aan onze heilige, en in hun kielzog talloze pelgrims. De beroemde twaalfde-eeuwse dichter Henric van Veldeke beschreef zijn leven.
In de schatkamer onder de basiliek bewaart men een kostbare reliekschrijn. Deze bevat de relieken van Sint Servaas: zijn kelk en pateen, de bisschopsstaf, de zilveren sleutel, en de pelgrimsstaf waarmee hij naar het Heilige Land is getrokken. In middeleeuwse tijden van oorlog of pest werd de noodkist in plechtige processie door de stad gedragen. Sinds 1874 is er om de zeven jaar een heiligdomsvaart waarbij men de schrijn in triomf weer ronddraagt.

noodkist

   Eenentwintig heilige bisschoppen

   Edmond Jaspar verhaalt in "Kint Geer Eur Eige Stad?" hoe Maastricht al eenentwintig heilige bisschoppen had gehad toen de rest van ons land nog heidens en onbeschaafd was. De bekendste bisschoppen waren, naast Sint Servatius, de heilige Monulphus en Gondulphus, de heilige Amandus, Remaclus en Theodardus, en de heilige Lambertus en Hubertus. Hoeveel Maastrichtse jongetjes zijn er niet naar hen genoemd? Een bekende naam is bijvoorbeeld Sermon (naar Servatius en Monulphus).
Naar Monulphus en Gondulphus is in Aken de Klappergasse genoemd. Deze naam herinnert aan een merkwaardig voorval. Paus Leo III zou te Aken de Münsterkirche inzegenen, in het bijzijn van keizer Karel de Grote en 365 bisschoppen, één voor elke dag van het jaar. Er waren twee bisschoppen te weinig. Op het allerlaatste moment kwamen er nog twee binnen. Men dacht dat het Monulphus en Gondulphus waren, maar die waren al dood. Waren ze verrezen om het heilig verbond van paus en keizer te bekrachtigen?
Sint Amandus stichtte verschillende kerken en kloosters, onder meer in Gent. Hij werd verbannen vanwege kritiek op de Merovingische koning Dagobert, en werd in 647 bisschop van Maastricht. Zijn opvolger Remaclus stichtte de beroemde abdij van Stavelot. Theodardus kwam op voor de armen bij de Merovingische koning Childerik. Hij werd vermoord, maar leeft voort als patroon van de veehandelaars.

St Lambertus

   Sint Lambertus en Sint Hubertus

    Sint Lambertus is in Maastricht geboren. Ter illustratie van zijn bescheidenheid vertelt men het volgende verhaal. Lambertus was te gast in de abdij van Stavelot, en op een gegeven moment maakte een der monniken gerucht tijdens het gebed. De abt verzocht de herrieschopper buiten in de vrieskou verder te gaan. De volgende ochtend bleek dat het Lambertus was, en dat hij de hele nacht in de sneeuw had staan bidden. Maar hij was ook dapper, want hij berispte de Frankische hofmeier Pepijn van Herstal vanwege overspel. Net als zijn voorganger Theodardus bekocht hij zijn moed met de marteldood. Hij werd begraven in Sint Pieter bij Maastricht.
Sint Hubertus was als jongeling overmoedig en dwaas. De ommekeer kwam plotseling. Het was op een Goede Vrijdag. Alle andere mensen zaten in de kerk, maar meneer de edelman was aan het jagen in de Ardennen. Daar stond opeens een hert voor hem met een kruis in het gewei. Hubertus bekeerde zich en ging in de leer bij Sint Lambertus. Toen hij zijn leermeester later was opgevolgd als bisschop van Maastricht, verplaatste hij diens relieken en de bisschopszetel van Maastricht naar het plaatsje Luik in de streek waar Pepijn vandaan kwam. Aldus groeide de stad Luik op het graf van haar patroon Saint Lambert.

St Hubertus

   De Zwarte Christus van Wijck

   In de Sint-Martinuskerk te Wijck-Maastricht bevindt zich een zwart notenhouten Christusbeeld dat uit één stuk is gesneden. Dit beeld is al sinds de middeleeuwen voorwerp van innige verering. Oorspronkelijk behoorde het aan het klooster der Witte Vrouwen, maar na omzwervingen in de Franse tijd kwam het in de Wijckse parochiekerk terecht. Het wordt meegedragen in de stadsprocessies en heiligdomsvaarten. Over de herkomst vertelt men het volgende:
Een edelman uit het dorp Riemst, gelegen tussen Maastricht en Tongeren, had rond het jaar 1300 een pelgrimstocht naar het Heilig Land gemaakt. Na zijn terugkeer gaf hij aan vrouw en kinderen geschenken, maar hij was zijn 'simpele' dochter Anna vergeten. Hij gaf haar dan maar een noot die ergens in Palestina in zijn rugzak was gevallen. Het meisje was er heel blij mee. Zij plantte de noot in de tuin naast hun huis, waar hij uitgroeide tot een boom. Op zekere dag werd de notenboom tijdens een heftig onweer door de bliksem in tweeën gekliefd. Het meisje ontwaarde nu de Zwarte Christus, en vertelde aan de mensen 'dat in den myddel van den boem gestanden heefft eyn schoen cruys mitter figuren onses heren'. Ze trad in bij de Witte Vrouwen in Maastricht, en nam haar wonderbaar kruis mee, waarna het door Gods beschikking grote mirakelen deed.

Zwarte Christus, Stella Maris, Sint Servatius

   Slot

   De Maastrichtenaar is lang niet zo bijbelvast als bijvoorbeeld de Staphorstenaar, maar hij kent de grote lijnen van Jezus' wonderbare leven. Ze zijn tot hem gekomen door het evangelie van de zondagsmis, en door tal van uitbeeldingen in processies en openluchtspelen, door de kunstwerken in de kerken en door het simpele kruisje aan de muur. Het is speciaal Maria die hem leidt naar Jezus, die zich het licht der wereld noemt, en levend water.
Jezus appelleert aan zijn beste gevoelens, zodat hij zich verzoent met zijn plaaggeesten, en ruimhartig uitdeelt van wat hem toebehoort. Hij weet dat Jezus leeft, omdat Deze na Zijn verrijzenis verscheen aan de apostelen en tot Maria Magdalena liet zeggen: "Wat zoekt gij de Levende onder de doden?". Hij ziet zijn eigen leven in een wijds perspectief, omdat Jezus tegen Pilatus gezegd heeft: "Koning ben ik, maar mijn Rijk is niet van deze wereld". En hij vertrouwt zijn parochieherders in wie hij, zoals eens de Emmausgangers, Jezus herkent "aan het breken van het brood".
Er is wel een zekere luchthartigheid in de manier waarop de Maastrichtenaar met zijn geloof omgaat. Deze is analoog aan de luchthartigheid waarmee hij omgaat met Maastrichts historisch erfgoed. Als katholiek ziet hij zoveel geestelijke en wereldlijke rijkdom in het geloof, dat hij niet de indruk heeft dat zijn inbreng er veel toe doet. Evenmin overschat hij zijn bijdrage aan de historische rijkdom van de stad Maastricht. Beide soorten rijkdom zijn hem geschonken door Slivvenier.

Christus verrezen


   Literatuur

http://www.banneux-nd.be/nl/accueil.nl.htm
http://nl.wikipedia.org/wiki/Sterre_der_Zee
http://www.sterre-der-zee.nl/teksten/sterrederzeedevotie.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Servatius_van_Maastricht
Wikipedia: Amandus, Remaclus, Theodardus
Edmond Jaspar: Kint Geer Eur Eige Stad, Schenk-Veldeke 1968
Ach Lieve Tijd, nummers 9 en 12
http://fr.wikipedia.org/wiki/Lambert_de_Maastricht
http://fr.wikipedia.org/wiki/Saint_Hubert
http://www.meertens.knaw.nl/bol/fulltext_detail.php?id=877
Het Evangelie volgens Lucas


   (Maastricht, november 2007, H.Reuvers)

klik hier om naar mijn hoofdpagina te gaan