KATHOLIEKE KATECHISMUS

GELOOF EN BIJGELOOF

Er is veel bijgeloof in de wereld. Dat is eigenlijk grotendeels een overblijfsel van het vroegere heidendom. Zo is het katholicisme in midden-Amerika vermengd met de voodoo-rituelen van de Afrikaanse natuurgodsdiensten. In onze streken was er de verfoeilijke heksenjacht. Die was toch ook een gevolg van het wijdverbreide geloof in hekserij en duivelswerk dat veel met voodoo gemeen heeft. Nog in 1900 vond er in het land van Maas en Waal een rituele moord plaats, door een boer die in zijn knecht de duivel meende te herkennen.
In onze streken werd de duivel vroeger vereenzelvigd met Wodan, de Germaanse oppergod. Het nachtelijk geraas van de duivel bij de pastoor van Ars doet ons denken aan de Wilde Jacht in de Germaanse belevingswereld die nog voortleeft in het hedendaagse carnaval. Het verband tussen Wodan en Satan blijkt duidelijk uit het volgende gedeelte van de doopformules:

Priester: Verzaakt gij de duivel? Bekeerling: Ik verzaak de duivel.
Priester: En alle duivelsoffers? Bekeerling: Ik verzaak alle duivelsoffers.
Priester: En alle duivelswerk? Bekeerling: Ik verzaak alle duivelswerk en duivelswoord, Donar en Wodan en Saxnot en alle demonen die hun gezellen zijn.

In het Germaanse heidendom gold het recht van de sterkste. Strijd en geweld werden verheerlijkt ten koste van de rechten der zwakkeren. Het nazisme was een late nabloei van dit oude heidendom. Maar ... onder de oppervlakte sluimert dit kwaad nog altijd voort, en we zullen er nooit helemaal vrij van zijn. Want we willen ons heus wel inzetten voor de zwakkeren, maar we willen vooral het heft in handen houden. We willen ons niet verlaten op God, zoals de kloosterlingen dat vaak wel hebben aangedurfd.

Er is ook veel bijgeloof in de oude heiligenverering. Dat komt doordat de vroegmiddeleeuwse heiligen de plaats hebben ingenomen van heidense goden en helden. Het is dan niet verwonderlijk dat ze de wonderbaarlijkste mirakelen verrichtten, en dat aan hun relieken wonderdadige krachten werden toegeschreven. God gebruikte tekenen waarvoor we nu wetenschappelijke verklaringen hebben, om de mensen in die oude tijden te helpen geloven.